Ząbkowanie u dzieci to dla każdego rodzica temat, który wywołuje stres. Niektóre maluchy przechodzą go bowiem bardzo trudno, inne natomiast praktycznie niezauważalnie. Warto jednak wiedzieć, jakie są objawy ząbkowania i ile zębów mlecznych ma zdrowe dziecko. Dodatkowo w naszym artykule wyjaśniamy, jak przebiega ząbkowanie u dzieci oraz jak pomóc maluchowi je przejść.
Czym jest ząbkowanie?
Ząbkowanie to naturalny element rozwoju dziecka. I choć u każdego przebiega w nieco inny sposób, warto wiedzieć, jakie są objawy ząbkowania i w jakiej kolejności wyrzynają się zęby. W ten sposób rodzice będą bardziej wyczuleni na to, które etapy tego procesu są normalne, a jakie powinny ich niepokoić.
Ogólnie za ząbkowanie u dzieci uznaje się proces, podczas którego zęby niemowlęcia wyrzynają się lub przebijają dziąsła. Dla rodziców zaś najważniejsze jest to, w jaki sposób wpłynie to na codzienność maluchów. Niestety, ale dzieci przechodzą ząbkowanie w bardzo różny sposób. U niektórych może pojawić się gorączka i biegunka, zaś inne nie odczują wyrzynania się zębów zbyt wyraźnie. Czasem zdarza się, że objawy ząbkowania są bardzo bolesne, a wtedy niezwykle ważne jest, aby wiedzieć, w jaki sposób można pomóc maluchowi.
Kiedy zaczyna się ząbkowanie?
Zdarza się, że pierwsze objawy ząbkowania pojawiają się już w 2. miesiącu życia. Pierwszy ząb pojawia się jednak dopiero w okolicach 6. miesiąca. Jak najbardziej naturalna jest sytuacja, kiedy pierwsze zęby zaczynają się wyrzynać w 3. miesiącu życia, ale małe zachwiania w tej kwestii również nie powinny wzbudzać niepokoju. Początki wyrzynania się zębów są bardzo różne, dlatego kalendarz ząbkowania będzie się różnić w zależności od dziecka.
Zazwyczaj przyjmuje się zasadę, że kiedy dziecko zacznie ząbkować to co 4 miesiące pojawią się kolejne 4 zęby. Określa się jej jako zęby pierwotne lub mleczne. Z czasem będą one zastępowane zębami stałymi. W większości przypadków wyrzynanie zębów przebiega stopniowo, lecz może zdarzyć się także tak, że będzie to proces bardzo gwałtowny. Jeśli wszystkie zęby przebijają dziąsła w tym samym czasie, powodują kumulację bólu i łączą wiele symptomów.
Do 30. miesiąca życia dziecko powinno mieć 20 zębów mlecznych. Niepokojące może być, gdy pierwszy ząb dziecka nie pojawi się do 12. miesiąca życia. Wszelkie nieprawidłowości i opóźnienia w tej kwestii należy konsultować ze stomatologiem dziecięcym.
Objawy ząbkowania – jak rozpoznać ząbkowanie?
Jako że ząbkowanie u dzieci nigdy nie przebiega tak samo, ich objawy mogą być bardzo różne. Pojedyncze lub zbiorcze, czasem widoczne, a czasem trudne do uchwycenia. O ile jednak objawy ząbkowania nie są jednoznaczne, o tyle najczęściej rodzice nie mają problemu z rozpoznaniem, kiedy zaczyna się ząbkowanie.
Najprostszym na to sposobem jest obserwowanie wyglądu dziąseł. Bardzo często tuż przed ząbkowaniem mogą być opuchnięte i bardziej czerwone. Może zdarzyć się tak, że będą wyglądać na nieco fioletowe, jakby posiniaczone. Najbardziej powszechnym objawem ząbkowania jest ból, który pojawia się nagle, a potem znika. Dolegliwości, takie jak gorączka przy ząbkowaniu są związane z kolei z tym, że przez uszkodzone dziąsła wydzielają się substancje o działaniu prozapalnym.
Najczęstsze objawy ząbkowania to:
- pojawiający się i znikający ból
- wzmożone ślinienie
- wystawianie języka
- niepokój lub senność
- brak apetytu lub nadmierne ulewanie
- wymioty przy ząbkowaniu
- wkładanie rąk do ust
- wysypka przy ząbkowaniu, która pojawia się wokół ust
- częste pocieranie policzków i łapanie się za uszy.
Nietypowe objawy ząbkowania
W trakcie ząbkowania czasami pojawia się krwawienie z dziąseł. Dziecko może również bardziej się ślinić i żuć różne rzeczy. Takie objawy ząbkowania łatwo można jednak pomylić z normalnymi etapami rozwoju niemowlaka. Mniej więcej w okolicach 3. Miesiąca życia maluchy wkładają bowiem rączki i zabawki do buzi, więc nie każde takie zachowanie będzie związane z wyrzynaniem się zębów.
Ogólnie objawy ząbkowania u dzieci mogą przebiegać zupełnie inaczej u 3-miesięcznego niemowlaka niż u na przykład 6-miesięcznego, tak samo jak u 3 latka lub rocznego dziecka. Wyrzynanie się zębów u niemowląt jest zazwyczaj tym bardziej skomplikowane, im młodsze jest dziecko. Poza wymienionymi powyżej częstymi objawami ząbkowania, pojawić się może również biegunka.
Ile zębów mlecznych ma zdrowe dziecko?
Wielu rodziców zastanawia się, ile zębów mlecznych ma zdrowe dziecko i czy przypadkiem ich maluch nie ma jakiś problemów z ząbkowaniem. Otóż, jeśli pierwszy ząbek pojawi się w jamie ustnej do pierwszego roku życia, nie ma czym się przejmować – wzrastaniem zębów mlecznych jest uwarunkowane genetycznie i przebiega we własnym rytmie.
W jamie ustnej zdrowego dziecka powinno znajdować się 20 zębów mlecznych. Jest to o 12 zębów mniej niż posiada dorosły człowiek. Dorośli mają 32 zęby stałe, w tym 20 zastępujących pierwsze, dziecięce zęby mleczne i 12 nowych. Wśród zębów mlecznych, jakie wyrzynają się dzieciom do pierwszego roku życia (przeważnie) znajdują się dolne jedynki, górne jedynki, jak również dolne i górne dwójki. Pierwsze dwa ząbki pojawiają się od 4. do 6. miesiąca życia. Wyrzynanie się górnych jedynek w większości przypadków przypada na 7. miesiąc życia, natomiast dwójek od 8. do 12. miesiąca.
Mleczaki u dziecka
W znaczącej większości dzieci rodzą się bez zębów, jednak z układem kostnym w jamie ustnej, który umożliwia im wyrzynanie się zębów w późniejszym okresie. Warto jednak wiedzieć, że zdarzają się wypadki, kiedy noworodki rodzą się z zębami. Tego typu przypadki występują co dwa, trzy tysiące urodzeń. Dobrze podkreślić, że nie są to zęby mleczne, a zęby noworodkowe. Są one słabsze i bardziej chwiejne, jednakże nadal na tyle twarde, aby podrażniać dziecięcy język.
Ile trwa ząbkowanie?
Choć wielu opiekunów zaznacza, że nawet nie zauważyło, że ich dzieci mają już ząbki to w znaczącej większości etap ząbkowania jest widoczny i niestety uciążliwy. Najczęstsze objawy wyrzynających się ząbków mlecznych to ślinienie oraz wkładanie rączek i przedmiotów do buzi. Oba te zjawiska mają złagodzić wywołany przebijającymi się przez nie ząbkami ból i swędzenie. Zaczerwienienie i napuchnięcie dziąseł zwiastują z kolei, że pierwsze ząbki niedługo się pojawią. Proces ten może trwać od kilku dni do kilku miesięcy. Rytm wrastania zębów nie jest stały – każdemu dziecku zęby wyrzynają się we własnym czasie.
Jak przebiega ząbkowanie u dzieci?
Pierwsza faza zęba
Zęby mleczne formują się jeszcze zanim pojawią się w jamie ustnej. Dzieje się to już podczas życia płodowego (mniej więcej 6 tygodnia) i trwa aż do porodu. Następnie żeby stopniowo wzrastają i zaczynają pokrywać się twardym szkliwem. Oznacza to, że maluch rodzi się niewidocznymi zębami, które z biegiem czasu jeden po drugim będą się wyrzynać. To z kolei pozwoli na rozszerzenie jego diety. Uwidocznianie zębów mlecznych u dziecka rozpoczyna się, kiedy dochodzi do tzw. uszkliwienia korony zębów, czyli kiedy wzrasta korzeń wypychający ząb przez dziąsła.
Pierwsze zęby trzonowe
Po uszkliwieniu korony zębów można zobaczyć pierwsze zęby trzonowe – dolne i górne. Ich wyrzynanie może przysporzyć dziecku najwięcej dyskomfortu, ponieważ ich kształt różni się od innych zębów. Tzw. „czwórki” pojawiają się od 12. do 16. miesiąca życia. Mniej więcej od 15. miesiąca do ukończenia 2. roku życia zaczynają wyrzynać się kły dolne i górne (po 3. zęby w układzie). Ostatnimi mleczakami są najczęściej „piątki”, czyli dolne i górne drugie zęby trzonowe. Zazwyczaj wyrzynają się pomiędzy 21. a 31. miesiącem.
Pamiętaj jednak, że podane okresy wyrzynania się zębów u dzieci to średnia statystyczna. U twojego malucha ząbkowanie może przebiegać zupełnie inaczej. W niektórych przypadkach może dojść do tzw. „opóźnionego ząbkowania”, do którego przyczyniają się różnego typu choroby i zaburzenia, z jakimi musi zmagać się dziecko.
Jak pomóc dziecku przy ząbkowaniu?
Skoro już wiesz, ile mlecznych zębów ma zdrowe dziecko i jak przebiega ząbkowanie to czas dowiedzieć się, jak ulżyć maluszkowi, który zmaga się z wyrzynaniem ząbków. Ukojenie swędzącym i nierzadko bolącym dziąsłom przynosi ich masowanie. To właśnie dlatego dzieci wkładają rączki oraz inne przedmioty do buzi. Świetnym na to sposobem jest zapewnienie im dostępu do specjalnie zaprojektowanych gryzaków. Znajdujące się na nich wypustki skutecznie masują obolałe dziąsła.
Innym rozwiązaniem, które jest przydatne zwłaszcza wtedy, gdy maluch nie chce ssać butelki czy piersi, jest posmarowanie mu dziąseł żelami na ząbkowanie. Uśmierzają one ból, tym samym umożliwiając maluchowi skupienie się na jedzeniu. Czasami jednak to nie wystarcza i wtedy najlepszym sposobem jest karmienie maluszka przy pomocy łyżeczki.
Pielęgnacja zębów podczas ząbkowania
Zarówno w czasie wyrzynania się ząbków, jak i już po pojawieniu się pierwszych mleczaków warto rozpocząć ich pielęgnację. Na początek przydatne okażą się szczoteczki typu nakładki na palec. Są one miękkie i skutecznie masują obolałe dziąsła, a przy tym radzą sobie z pozostałościami po jedzeniu. Z czasem warto zakupić szczoteczkę dopasowaną wielkością do wieku dziecka oraz pastę z fluorem. Szczotkowanie warto wprowadzać w nawyk, aby pierwsza wizyta u stomatologa wiązała się z tylko z przyjemnymi wspomnieniami. Dodatkowym świetnym pomysłem jest wizyta zapoznawcza, aby maluch potem się nie bał.
