Prawidłowy rozwój dziecka składa się z wielu etapów – nauki chodzenia, poznawania świata, nabywania nowych umiejętności, rozwoju zmysłów słuchu, a także mowy. Ostatnia zdolność jest szczególnie wyczekiwana przez rodziców, gdyż znacznie ułatwia komunikację.
Kiedy dziecko zaczyna mówić „mama”?
Pewnie trudno będzie w to uwierzyć, ale nauka mowy zaczyna się już w okresie prenatalnym, a po narodzinach trwa przez kilka lat. Dziecko małymi krokami uczy się wymawiać głoski, łączyć je w niezrozumiałe sylaby, aż wreszcie udaje się stworzyć pierwsze słowo. Jakie? Najczęściej z zestawu tych prostych i nagminnie powtarzanych – mama, tata, baba itp. Kiedy możecie się tego spodziewać? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi – dzieci to niezwykli indywidualiści. Warto jednak dokładniej przyjrzeć się etapom nauki mówienia, by wiedzieć, kiedy należy udać się do specjalisty w przypadku jakichkolwiek problemów lub odchyleń od norm.
Okres prenatalny – również ma znaczenie
W czasie rozwoju prenatalnego mają już miejsce procesy, które przygotowują ciało maluszka do mówienia. Kształtują się narządy mowy – usta, język, policzki, krtań, a przede wszystkim ośrodek mowy mieszczący się w mózgu oraz powiązane z nim połączenia nerwowe. Mało tego, dziecko w okresie płodowym słyszy już dźwięki – około 4. miesiąca reaguje na głos mamy! Słuch jest również niezwykle ważną umiejętnością podczas rozwoju mowy.
Okres melodii – krzyk i płacz wstępem do mowy
Trwa od urodzenia aż do ukończenia pierwszego roku życia – tzw. okres melodii, w którym dominują krzyk oraz płacz. Już pierwszy po urodzeniu wrzask maluszka jest oznaką, że aparat mowy funkcjonuje prawidłowo – przynajmniej na danym etapie. Przez najbliższe miesiące dziecko będzie się z Wami porozumiewać, komunikując wszelkie potrzeby płaczem oraz krzykiem. To jednak niezawodne ćwiczenie aparatu mowy i doskonalenie artykułowania samogłosek – a, o, u.
Głużenie – znak, że wszystko jest w porządku
Kolejnym etapem prawidłowego rozwoju mowy jest tzw. głużenie, zwane też gruchaniem. Wasz malutki gołąbek ukocha sobie łączenie spółgłosek z samogłoskami, budując zrosty typu „gli” „gla”, „bli” i innych. Danego etapu można spodziewać się u maluszków między 3. a 6. miesiącem życia.
Po głużeniu – gaworzenie
To kolejny etap prawidłowego rozwoju aparatu mowy, który może rozpocząć się około 6. miesiąca życia, by trwać nawet do ukończenia przez malca roku. To czas, w którym dziecko zaczyna łączyć i wymawiać sylaby – wciąż nieświadomie, nie znając sensu wyartykułowanych połączeń. Co ważne, w tym czasie można usłyszeć pierwsze, od dawna wyczekiwane słowa – mama, tata, baba. Nic nie stoi też na przeszkodzie, by około 9. miesiąca rozpocząć rozwojowe zabawy w powtarzanie dźwięków i sylab.
Po skończeniu roku? Okres wyrazu!
Przypada on na całe 12 miesięcy – między 1. a 2. rokiem życia. To już nie niemowlę, a dziecko, które opanowało sztukę łączenia sylab, zna wszystkie samogłoski i część spółgłosek, a także niektóre słowa. Każdego dnia poznaje oczywiście kolejne! Niektóre maluchy starają się nawet tworzyć pierwsze, bardzo proste zdania: „mama to”, „tata daj”. Okres wyrazu to również czas wyjątkowo zabawny – to właśnie wtedy dziecko nadaje rzeczom własne nazwy, tworząc czasem niezwykłe, wywołujące śmiech określenia.
Pełne zdania? Rozwój po 2. roku życia
Kiedy miną już 24 miesiące życia Twojego dziecka, rozpocznie się tzw. okres zdania. Maluch powinien potrafić wymawiać już około 1000 słów, a także podejmować coraz częstsze próby budowania zdań o różnym stopniu trudności. Zadaje wiele pytań, a nawet konstruuje wykrzyknienia. To również czas, kiedy dziecko potrafi werbalizować własne emocje! Co ważne, maluszek wciąż ma prawo popełniać błędy i zmiękczać niektóre głoski – z czasem te problemy powinny zanikać. Jedno jest pewne – na tym etapie rozwoju najważniejsze jest częste prowadzenie rozmów z własnym dzieckiem.
Na co zwracać szczególną uwagę?
Rodzice powinni przede wszystkim zwracać uwagę na reakcję dziecka na głośne, nagłe dźwięki – powinny wywoływać one reakcję. Jeżeli tak się nie dzieje, może oznaczać to problemy ze słuchem, które będą miały ogromny wpływ również na mowę. Sygnałem alarmowym mogą być również następujące zbyt późno lub w ogóle niepojawiające się kolejne etapy rozwoju. Maluch powinien reagować również na polecenia rodziców.
Jeżeli zauważycie jakiekolwiek nieprawidłowości oraz odstępstwa od norm rozwojowych – nie zwlekajcie. Umówcie wizyty w poradniach audiologicznej oraz laryngologicznej, by specjaliści mogli sprawdzić, co zaburzyło procesy rozwojowe. Jeżeli okaże się, że dziecko nie ma problemów ze słuchem, zostanie skierowane do poradni logopedycznej – tam otrzymacie porady, zestawy ćwiczeń i inne wskazówki, jak zadbać o prawidłowy rozwój.
Ćwiczcie, bawcie się, dbajcie o rozwój
Pamiętajcie, że ogromną szansą na przyjemną naukę dla Twojego dziecka jest wspólnie spędzony czas – na rozmowach, opowiadaniach, czytaniu, a nawet odgrywaniu scen. W ostatnim pomóc mogą nasze wyjątkowe, bezpieczne i odpowiednie już od 1. dnia życia maskotki! Nie zapominajcie też, że rozwój mowy jest niezwykle indywidualny, dlatego nie martwcie się drobnymi odstępstwami od wspomnianych norm. Dzień, w którym usłyszycie słowo „mama” lub „tata” będzie jednym z najpiękniejszych i wynagrodzi Wam wszelkie trudy.
